Alerji nedir?
Vicudumuzun alerjenlere normalde göstermemesi gereken aşırı ve anormal tepki durumudur (aşırı duyarlılık reaksiyonu). Gündelik yaşamımızda hergün alerjenlere her gün ve gün boyunca maruz kalırız. Sağlıklı bir birey alerjenlere hiçbir tepki vermezken alerjik birey tepki verir. Burada bilinenin aksine bizi zararlı mikrop (mikro organizma), kimyasal veya alerjenlere karşı koruyan bağışıklık sistemimizde (immün sistem) zayıflık yada eksiklik söz konusu değildir. Aksine hayatımızın bir parçası olan alerjenlere abartılı ve anormal yanıt gelişir. Bu gelişen abartılı yanıt alerji belirtilerine yol açar. Alerji belirtileri ortaya çıkan alerjik hastalık türüne göre değişkenlik gösterir.
Alerji nasıl gelişir?
Alerji alerjenlere karşı immün sistem tarafından alerji antikoru immünglobülin E (IgE) yada T lensosit üretilmesi sonucunda ortaya çıkar. Alerjik hastalık alerjene özgü IgE yada alerjene spesifik IgE yada Tlenfosit üretildiği gün başlar.Alerjene karşı üretilen IgE (spesifik IgE) alerji gelişiminden sorumlu alerji hücresi (mast hücresi) yüzeyine bağlanır ve orada bağlı kalmaya devam eder. Spesifik IgE sentezinden sonraki alerjenle ilk karşılaşmada vicudumuza giren alerjen mast hücresi yüzeyindeki IgE antikorlarına bağlanır yada yapişır. Bu bağlanmadan sonra alerji hücresi parçalanır başta histamin olmak üzere prostaglandin, lökotrien gibi bir çok madde ortaya çıkar ve bu maddeler açığa çıktığı organa alerji belirtilerine yol açar. Mast hücresi deri, solunum sistemi, ağız boşluğu, mide barsak sistemi, kalp ve damar sistemi gibi bir çok organda bulunur. alerjen spesifik Ig E sentezine bağlı gelişen başlıca alerjik hastalıklar; alerjik rinit, alerjik astım, göz alerjisi, besin, gıda,ilaç alerjisi, arı alerjisi, ürtiker, Benzer şekilde alerjene karşı T lenfosit üretildiğinde de farklı bir mekanizmayla daha farklı alerjik hastalıkların tetiği çekilmiş olur. Alerjene karşı üretilen T lenfositler (alerjene özgü T lenfosit=alerjen spesifik T lenfosit) genellikle deri ve mukozaya göç ederek hastalık belirtilerine yol açar. Alerjene özgü T lenfositlerin neden olduğu başlıca hastalıklar; atopik dermatit, alerjik kontakt dematit, ilaç alerjisi'dir.
Alerji kimlerde görülür?
Bir bireyde alerjik hastalık gelişmesi için öncelikle genetik olarak yatkın olması gerekir. Alerjiye genetik olarak yatkın olma durumuna atopi denir. Alerjik yatkın bireylere de atopik denir.
Günümüzün bilgileri ışığında alerji kimlerde olur ? ne zaman olur? ve ne tür bir alerjik hastalık gelişir ? önceden bilmek mümkün değildir. Fakat bazı bireyler alerjik hastalıklara yakalanma açısından risk taşır. Örneğin ailesinde alerjik hastalık olanlarda alerji gelişme riskini artar fakat şart değildir. Ailesinde hiçbir alerjik hastalık olmayanlarda hayatının her hangi bir döneminde alerjik bir hastalığa yakalanabilir. Örnek verecek olursak; anne yada babasında alerjik rinit (bahar alerjisi, polen alerjisi, saman nezlesi, alerjik nezle) olan bir çocuk hayatının herhangi bir döneminde alerjik rinite yakalanma riski % 30’dur. Anne ve babada polen alerjisi yada alerjik rinit varsa bu risk %70’e yükselir. Ailesinde alerjik nezle olmayanlarda alerjik nezle gelişme riski toplumlara göre değişmekle birlikte %10-15’tir. Bazı hastalıklara sahip olmak gelecekte alerji gelişme riskini arttırmaktadır. Örneğin bebeklik çağında alerjik egzeması (atopik dermatit) olanlar, olmayanlara kıyasla gıda alerjisi, alerjik rinit, alerjik astım gelişimi açısından risk altındadır. Yukarıdaki risk faktörlerine sahip olmayan bireylerde ise gelecekte kimde alerji gelişeceğini belirleyen bir tanısal laboratuvar yöntemi yoktur. Genetik olarak yatkın olan yada risk faktörlerine sahip bireylerde alerji gelişmesi için önce alerji yapan şeylere (alerjen) maruz kalması gerekir. Unutmayınız ki vücudumuz daha önceden maruz kaldığı ( polenlere, ev tozu akarlarına, hayvan epitellerine, küf mantarına solunum yolu ile) yada temas ettiği (özellikle imitasyon takılar, saç boyaları, makyaj malzemeleri, dövme ve kına, arılara deri teması ile) yada tükettiği bir gıdaya (et, süt, yumuta gibi) alerji geliştirebilir. Yine örnek vermek gerekirse hiç kedi beslemeyen yada kedi fobisi nedeni ile kediler ile hiç yakınlık kurmayan bir bireyde asla kedi alerjisi yada daha önce hiç sokulmamış bir kişide arı alerjisi gelişemez. Alerji gelişimi alerjenle ilk karşılaşmada olabileceği gibi defalarca maruziyet sonrasında da gelişebilir. Buna örnek olarak defalarca içtiğimiz antibiyotiğin bize haftalar, aylar, yıllar sonra aynı antibiyotiğin alerji yapması gibi.
Comentarios