Anaflaksi, duyarlı kişilerde yabancı antijenle karşılaşma sonucunda aniden ortaya çıkan, vücudu etkileyen, kısa sürede ölümle de sonuçlanabilen, şiddetli alerjik reaksiyondur. Antibiotikler (Penicillin, cephalosporinler, sulfonamidler, lokal anestezikler vücuda zerk (enjekte) edildiğinde) Çeşitli böcek sokmaları: (Arı, ateş karıncası vd) Kişilerin duyarlı olduğu bazı besinler:(Kabuklu deniz ürünleri, fıstık, ceviz, süt ve süt ürünleri, çilek, mango, çikolata vd) yenildiğinde veya içildiğinde Egzersiz Bazı katkı maddeleri:(Benzoat, tartrazin, mono sodyum glutamat,vs) nedenlerle anaflaksi gelişebilmektedir. Bazı risk faktörleri anaflaksi görülme sıklığını artırabilmektedir. Yaş: Bazı ajanlara bağlı anafilaksi (radyokontrast madde, anestetikler) adultlarda çocuklara göre daha fazladır. Bu muhtemelen daha fazla maruziyete bağlıdır. Cinsiyet: Lateks, aspirin ve kas gevseticilerle anafilaksi kadınlarda, hymenoptera anafilaksisi erkeklerde daha sık olarak bildirilmektedir. Muhtemelen maruziyetin türü ve sıklığına bağlı olarak cinsler arasındaki fark oluşmaktadır. Alerjik bünye: Oral alınan antijenler, egzersize bağlı anafilaksi, idiopatik anafilaksi, radyokontrast madde reaksiyonları, lateks reaksiyonları için risk faktörü olarak kabul edilmektedir. İnsülin, penisilin ve hymenoptera reaksiyonları için ise risk faktörü değildir. Uygulama yolu: Oral yolla uygulanan maddelere bağlı anafilaksi genellikle daha nadir olarak ortaya çıkmakta ve oluşan reaksiyonların şiddeti de daha hafif olmaktadır. Önceki maruziyet öyküsü: Anafilaksi gelişme riski, spesifik antijenle karşılaşma sıklığı ve süresi ile orantılı olarak artmaktadır. Tekrarlayan tedavi kürlerinin riski artırdığı kabul edilmektedir. Anaflaksi 30 dakika içerisinde oluşursa da, bazen kişilere ve etkene göre bu ortaya çıkış süresi “saniyelerle saatler arasında” farklılık gösterebilir. Ölüm nedeni genellikle aniden oluşan soluk yollarındaki daralmalar ve soluk yolunda oluşan tıkanmadır. Hasta hayatta kalırsa belirtiler birkaç saat içerisinde kaybolur. ANAFLAKTİK ŞOKA ÖZGÜ BELİRTİ VE BULGULAR Yaygın kurdeşen, yaygın kızarıklık Hapşırma, öksürük Dilde ve dudakta; vücutta şişlik Morarma, Yüzde kızarıklık, kaşıntı, yanma hissi, Göğüste sıkışma hissi Hışıltı (daralmış soluk yolundan geçen havanın ıslık şeklinde duyulması) Baygınlık hali, baş dönmesi, koma Bu belirti ve bulguların hepsi bir arada bulunmayabilir; bir veya ikisinin bile sizin ANAFLAKSİYİ tanımanıza yardımcı olabileceğini aklınızdan hiç çıkarmayın. Böyle bir durumla karşılaştığınızda ya da yaşadığınızda en yakın sağlık kuruluşuna ulaşmaya çalışınız ve eğer yanınızda taşıyorsanız, yurt dışında (özellikle ABD de) hastane öncesi acil bakımda “Kendinden enjektörlü adrenalin” de denilen, Erişkin PENEPİN ve Çocuk PENEPİN' i koruyucu kapağını açarak dizinizin (uyluk) kaba etinin dış kısmına bastırarak uygulayınız,10 saniye tutunuz ve çekiniz. DİKKAT: Auto-injection adrenalinler (Kendinden enjektörlü adrenalin), Türkiye’de artık PENEPİN adı altında bulunmaktadır Bu riski taşıyan bireylerin temin etmesi ve yanında taşıması hayati önem arz etmektedir. Adult PENEPİN : Vücut ağırlığı 30 kg üstünde olan hastalarda kullanılır. Pediatric PENEPİN JR. : Vücut ağırlığı 30 kg altında olan hastalarda kullanılır ÖNLEMLER Anafilaksi riski olan hastalar belirlenerek hasta eğitimi yapılmalıdır. Bunlar; böcek sokmalarına karşı duyarlılığı olanlar, gıda allerjisi, latex allerjisi ve idiyopatik anafilaksisi olan hastalardır. Hasta durumunu belirten bir KART yada BİLEKLİK yanında taşımalıdır. Bu hastalar yanlarında her zaman enjektabl epinefrin, oral antihistaminik ve turnike bulundurmalıdır. Bunları nasıl kullanacağı öğretilmeli, böyle bir durumla karşılaşıldığında en yakın sağlık kuruluşuna gitmesi önerilmelidir.
Comments