BOŞANMA ve ÇOCUK
Aile; aralarında kan bağlılığı, evlilik ve diğer yasal yollardan akrabalık ilişkisi olan, çoğunlukla aynı evde yaşayan bireyler olarak tanımlanır. Günümüzde aile yapısının çeşitliliği daha fark edilir durumdadır. Bazıları çekirdek aileyken bazıları geniş aile olup büyük ebeveynlerinde dahil olduğu bir sistem olabilmekte ya da bazı aileler tek ebeveyn ve çocuktan oluşabilmektedir ya da kan bağı bulunmaksızın bakım vermek amacı ile evlat sahibi olan, koruyucu ailelik sorumluluğu alan ailelerde vardır. Bahsedilenlerin haricinde de farklı aile türleri gözlenmektedir. Bu yazıda daha çok ele alınacak aile tipi ise boşanmış olan ya da boşanma kararı almış ebeveynlere sahip çocuklar olacaktır. Çocuklara boşanma kararının nasıl ve ne zaman anlatılmasının uygun olacağından bahsedilecektir.
Boşanma aileler için baş edilmesi güç bir süreç olabilmektedir. Ancak bu sürecin nasıl yürütüldüğü ve yönetildiği çoğunlukla ebeveynlerin elinde olmaktadır. Tabii ki, yeni bir hayat kurma, sürmekte olan rutinin dışına çıkma, çocuğun hangi ebeveyni ile yaşayacağının belirsizliği ile ilgili çekişmelerin yaşanması, ardından ne sıklıkla hangi ebeveyni nasıl göreceği gibi konularla ilgili pek çok soru işareti yetişkinleri de zorlayabilmektedir. Bu nedenle onlar içinde bu sürecin durağan olmadığı hatta çocuk ile ilgili kararlaştırılması gereken durumların ve yapılacak açıklamanın anne babalarda endişe yarattığı görülmektedir. Anne babaların bu süreçte çocuğa açıklama yapma ve bunun nasıl gerçekleştirileceği ile ilgili kararsızlıklar yaşadıkları bu kararsız ve kaygılı sürecin de çocuğa yansıdığı gözlenmektedir.
PEKİ ÇOCUĞA BOŞANMAYI NE ZAMAN ve NASIL AÇIKLAMAK UYGUN OLUR?
Okul başarısı etkilenir mi?
Üzülür mü, kendini suçlar mı?
Başka sıkıntılar hisseder mi?
Var olan zorlayıcı bir davranış ortaya çıkar mı? / Eğer varsa artar mı?
Konuşması, ilişki kurması etkilenir mi?
İçine kapanır mı?
…
Yukarıdaki sorulara eklenebilecek daha pek çok içerik dolayısıyla aileler zamanlama konusunda çoğunlukla tereddüt etmektedir. Ayrılık kararını çocuğa ne zaman söyleyeceklerine karar vermek anne babaları zorlamaktadır.
*Hal böyle olunca da çocuğa söyleme konusunda zamanı geciktirme yaşanabilmekte.
*Çocuk zaten farkında olduğu bazı şeylerin kendinden gizlendiğine inanarak, kendi ailesine karşı duyduğu güvende zedelenmeler söz konusu olabilmekte.
*Bazen yaşanan durumların sorumlusu olarak kendisini görebilmekte ve telafi edici olmaya çalışabilmekte (barıştırmaya çalışma anne baba arasında olması gereken çocuğun dahil olmaması gereken durumlara çocuğun dahil olması vb). Bu da çocuğa ait olmayan bir sorumluluğu yüklenmesine izin vermek anlamına gelerek kaygı ve endişe hissetmesine neden olabilmekte.
*Çocuğa anlayabileceğinden daha fazla bilgi vermek, hukuki süreçlerle ya da anne baba arasında yaşanan durumlarla ilgili yaşına uygun olmayan ayrıntıları paylaşmak sadece aklını bulandıracağından karmaşık olmayan cümlelerle basit şekilde durumu açıklamak önemlidir.
! Öncelikle bu kararın çocuğa açıklanabilmesi için anne babanın kesin ve net olarak ayrılma/ boşanma kararı almış olması gerekmektedir. Anne baba emin olmadan bu kararı çocuğa açıklarsa belirsizlik daha da fazla endişeye sebep olacaktır. Doğal olarak, aile kendisi için netleştiremediği bir kararı açıklama evresinde daha da zorlanacaktır. Aksi takdirde net olarak alınmamış ve çocuğa/ çocuklara açıklanmış ayrılık kararı ardından bir barışma gelirse, çocuğa verilen ikili mesaj karışıklığa neden olabilir.
Ailelerin yukarıda bahsi geçen bazı sorularla ilgili sık karşılaştığım bazı endişelerine de yer vermek istiyorum.
Ayrılık sürecinde çocuklar da tıpkı yetişkinler gibi fırtınalı duygular hissedebilmekte ve hayatlarındaki bazı alanlar etkilenebilmektedir. Çünkü bu durum onlar için de içerisinde bazı belirsizlikler barındıran, yeni olan ve uyum sağlayabilmesi için zamana ihtiyaçları olduğu bir alandır. Dolayısıyla çocukların hiç etkilenmeden bu süreci atlatmasını beklemek gerçekçi olmayacaktır. Bu nedenle onların duygularını anlamaya özen göstererek duygusal paylaşım için uygun ortam yaratılması ve gerekli ölçüde bilgi paylaşılması önemlidir. Anne babalar bu süreçte hem kendileri hem de çocukları ile ilgili endişeleri açısından destek almak adına uzmanlara başvurabilirler.
Özetle;
*Alınan karar net olduğu zaman bu durumu çocuğa açıklamak,
*Açıklama esnasında mümkünse anne babanın birlikte bunu söylemesi,
*Ayrılığın anlamının ebeveynler arasındaki eş ilişkisi ile alakalı olduğu ve anne baba olmaları ile ilgili bir değişiklik olmayacağını ifade etmeleri,
*Ulaşılabilirlik, görüşme durumları ile ilgili bilgi vermeleri,
*Aileler çocukların yaşlarına uygun bir biçimde gerektiği kadar bilgi ile bazen anne babaların anlaşamadıklarında ayrı yaşama kararı alabileceklerini aktarmaları önemlidir.
Uzm. Psikolog ve Aile Danışmanı
Melike Ak Kocayılmaz
Comments