Hayat bir yolculuktur ve bazen bu yolculukta yolumuza engeller çıkabilir. Yolumuza devam etmemizi engelleyebilir. Covid-19 salgını şuan hayat yolculuğumuzda önümüze çıkan engellerden biri. Hepimizin normal bir hayat işleyişi varken ve bir rutin içinde hayat yolculuğumuza devam ederken şuan hayatımızın rutininden çıkmış bulunmaktayız. Bizler rutini severiz çünkü rutin demek güven demektir, rutin demek belirli olan demektir. Fakat Covid-19 rutin giden hayat yolculuğumuzu rutin olmayan belirsiz bir yola sürükledi ve haliyle alışık olmadığımız bu yolda kaygılarımız ve korkularımız oluşmaya başladı. Virüsün ne kadar süreceği, bir tedavisinin henüz bulunmamış olması, virüsün bize ya da sevdiklerimize bulaşma riski bizde korku, kaygı, endişe duygularını uyandırmaktadır. Aynı zamanda belirsizlik sürecinde mutsuzluk, karamsarlık, umutsuzluk, çaresizlik gibi duygular ortaya çıkmakta ve bu da ruh halimizi etkilemektedir.
Bu hayat yolculuğunda yolumuzu kaybettiğimizde yapabileceğim ilk şey tekrardan yolu bulmaktır. Fakat acele etmeden, endişe ve panik duygularına kapılıp yanlış yollara sapmadan... Unutmamak lazım ki doğru yolu bulabilmemiz için bazen kaybolmak gerekir. Yola devam etmek için bazen durmak gerekir. Toparlanmak için bazen dağıtmak gerekir. Ayağa kalkmak için bazen düşmek gerekir.
Kaygılandığımızda, umutsuzluğa sürüklendiğimizde, tekrardan yola düşmek için derin bir nefes alın ve nefesimizi dışarı verirken yavaş yavaş verin. Yolumuz karanlık olabilir. yolu bulabilmek için karanlıktan göremiyorsak duymak duyamıyorsak koklamak, koku alamıyorsak dokunarak devam edebiliriz.
Ellerinizi ve ayaklarınızı serbest bırakacak şekilde, rahat bir pozisyonda oturun.
• Nefesinizi yavaş ve derin şekilde alıp vermeye başlayın.
• Etrafınıza bakın ve sizde herhangi bir rahatsızlık veya stres hissi uyandırmayan beş objenin adını zihninizde tekrarlayın.
• Yavaş ve derin nefes alıp vermeye devam edin.
• Şimdi etrafınızda duyduğunuz seslere kulak verin ve sizde herhangi bir rahatsızlık ya da stres hissi uyandırmayan beş sesi zihninizden geçirin.
• Yavaş ve derin nefes alıp vermeye devam edin.
• Ve şimdi bedensel duyumlarınıza ve nasıl hissettiğinize dikkat etmeye çalışın ve sizde herhangi bir rahatsızlık ya da stres hissi uyandırmayan beş hissin ne olduğunu zihninizden geçirin.
• Nefesinizi yavaş ve derin şekilde alıp verin.
Bunları yaparken duygularınız ve düşünceleriniz sizi her saniye andan kopmaya teşvik edebilir. Eğer böyle olursa, lütfen bu gayretlerini fark edin ve dikkatinizi yukarıdaki gibi bedeninizin dışında olup bitene doğru genişletin. Bunu birkaç kez tekrarlayın.
Günlük hayatımızda hepimiz duygularımızı ve düşüncelerimizi kontrol etmek için çaba harcarız. Ancak bu hayat yolculuğumuzdaki önümüze çıkan Covid-19 engelini kontrol edemediğimiz gibi duygu ve düşüncelerimizi istemli bir şekilde kontrol edemeyiz. Hatta kontrol etmeye çalıştığımız zaman hiç bilmediğimiz ve bizde daha fazla kaygı ve korku uyandıran yollara savruluruz. Duygularla başa çıkmak adına, yapabileceğimiz başka şeyler de var daha fazla yolumuzu kaybetmeden yaşamımızı sürdürebildiğimiz gibi, duygularımızın da var olmalarına izin verebilir, onlara içimizde bir yer açabilir ve yaşamımıza dönebiliriz.
• Tekrardan nefes alıp verin
• Şuan da hissettiğiniz duyguyu tanımlayın. (kaygı, korku, endişe, karamsarlık, mutsuzluk vb.) ona bir isim verin.
• Bu duyguyu vücudunuzun en yoğun hangi bölgesinde hissettiğinizi fark edin ve nazikçe o bölgeye dokunun.
• Dokunduğunuz ve hissettiğiniz duyguyu bir cisme benzetin. (taş, kitap,kaya,masa vb.) Bir rengi olsaydı nasıl bir rengi olurdu? yüzeyi nasıl olurdu? sert mi yumuşak mı? ısısı nasıl olurdu? sıcak-soğuk?
• Bunları yaparken bu duygu ve düşüncelerden kurtulmak için içinizde oluşan dürtünüzün farkına varın.
• Bu duyguların bedeninizin bir parçası gibi orada kalmasına izin verin.
• Oraya doğru nefes alın ve ona orada yer açın.
Sadece orada olmasına izin verin. Vücudunuzun ondan büyük olduğunun farkına varın. Bir tiyatro ya da opera sahnesinde bazen spot ışığı tek kişinin üstünde yanar seyircinin tüm dikkatinin onun üstünde olması istenir. Düşüncelerimize de bazen tek bir spot ışığı yakarız ve dikkatimiz, ilgi odağımız bu ışıkta olur. Bu ışığın altında şu düşünceler olabilir:
• Hiçbir şey eskisi gibi olmayacak!
• Her şey daha kötüye gidecek, stok yapmalıyım!
• Sosyal medyaya bakmalıyım, acaba şimdi neler oluyor?
• Virüsü biz de kapacağız!
• Hastalığa kapılıp öleceğim!
• Bana bir şey olmaz!
• Yakınlarıma bulaştıracağım
• ................................. gibi gibi düşünceler.
Eğer dikkatli bakarsanız bu düşüncelerin hiçbirinin tümüyle yanlış ya da doğru olmadığını görürsünüz. Bu yüzden zaman zaman bu düşünceleri mutlak gerçeklermiş gibi görmemiz ve kontrolü onların eline vermemiz beklenebilir bir şeydir. Ancak böyle durumlar, hayat yolumuzdan sapma ihtimalimizin yükseldiği anlara işaret eder. Bu yüzden sadece bu düşüncelere değil bütün düşüncelerimize spot ışığı yakalım. Bizi rahatsız eden düşünceleri olduğu gibi gelip geçmesine izin verelim sokaktan geçen arabalar gibi gelip geçsinler, ya da arka planda çalan bir radyonun sesi gibi bırakın çalsın. Bu düşünceler sizi rahatsız etmeye başlarsa kendinize ''Covid-19 radyosu'' çalıyor diyebilirsiniz.
Hayat yolunuzu kaybettiğimiz ve tekrardan yolumuza geri dönmemizde ihtiyacımız olan en önemli şey, hayat yolunu yürümemizdeki değerlerimizi fark etmektir. Burada kastedilen; günlük hedeflerimizden ötesinde, hayatımızı anlamlı kılacak ya da zenginleştirecek, kalbimizin derinliklerinde yer verdiğimiz ilkelerimizdir. Hayatımızın başından sonuna yürüdüğümüz yollara değerler diyebiliriz. Örneğin; evlenmek bir hedef, mutlu olmak bir değer.
Bu değerlerinize tekrardan odaklanın bu salgın bittiğinde bu değerler için neler yaptınız sorusunun cevabını bulun.
Harekete geçin yolumuzu kaybettiğimiz bu hayat yolculuğunda kontrol edebileceğimiz tek şey davranışlarımızdır. Önemli olan ne yönde yürüdüğümüzdür. Ve ne kadar yol aldığımızdır. Sizlerde bu yolculukta gün sonunda neler yaptığınızı ya da bugün neler yapacağınızı planlayabilirsiniz. Örneğin; Kişisel bakım, mesleğiniz için yapabilecekleriniz, gelecek planlarınız, hobilerinizle ilgilenmek, kendinizi geliştirmek için yapabilecekleriniz, uyumak, kitap okumak, yemek yemek vb.
Yolumuz uzun hayat yolculuğumuzda bu Covid-19 engelinin ne kadar süreceği ve bu hayat yolculuğunda daha nelerle karşılaşacağımızı bilmiyoruz. Bizi yoldan çıkartacak bir çok şey olacak ama önemli olan bu engellere rağmen amaç ve değerlerimizden uzaklaşmadan ne kadar yol katettiğimizdir. Unutmamak gerekir ki bir virüs gelir bize bir çok şey öğretir. Hayatlarımızı sıkıştırdığımız AVM, plazalar arasında bol planlı, yetiştirmekten endişe ettiğimiz dolu ve kalabalık olan hayatlarımızda bize yavaşlamamız gerektiğini öğrettir. Zamanla yarışmanın anlamsız olduğunu öğreterek zamanı durdurdur. Bağ kurmanın digitalaletlerle olduğu dünyada sevdiğimiz insanlara sarılmanın eksikliğini hissetirir. Covid-19 virüsü bize belirsizliği verdi bizde belirsizlikle beraber yaşamayı öğretir.
Uzm. Klinik Psikolog Yusuf YERLİ
Comments