Kalbi besleyen damarların kan pıhtısı tarafından ani tıkanması ve kalp adelesinin yeterli oksijeni alamaması sonucunda oluşan klinik tablodur.Kalp krizlerinin %95 ‘i aterosklerotik plağın çatlaması ve bunun üzerinde pıhtı oluşması sonucunda oluşur.Geri kalan %5 kalp krizinden ise koroner emboli,diseksiyon,spazm vs sorumludur.
Semtomlar:
Sık görülen semptomlar:
-Göğüs ağrısı,göğüste basınç hissi;ağrı boyun ,çene,sırt ve kollara yayılabilir
-Bulantı,hazımsızlık,göğüste yanma,karın ağrısı
-Nefes darlığı
-Soğuk terleme
-Baş dönmesi
Nadir görülen semptomlar:
-Kalp krizi geçiren tüm hastalar aynı semptomlara sahip değildir.Bazı hastalarda çok şiddetli ağrı olurken,bazı hastalarda ağrı hafif olabilir.Bazı hastalarda semptom olmazken bazı hastalarda ani ölüm ile kendi belli edebilir.Genellikle yaşlı hastalarda semptomlar çok siliktir.Bu semtomlardan birkaçınına sahipseniz kalp krizi geçiriyor olma olasılığınız vardır.
-Bazı hastalarda kalp krizi aniden başlarken;çoğu hastada saatler, günler,haftalar öncesinden eforla oluşan,ıstırahatte kaybolan göğüs ağrısı yakınması vardır.
Risk Faktörleri:Belli faktörler damarlarınızda yağ birikmesi(ateroskerozis) ve daralmaya sebeb olur.Siz bazı risk fatörlerini tamamen elimine ederek veya azaltarak ilk kalp krizi veya ikincil kalp krizi riskini azaltabilirisiniz.
-Yaş:45 yaşından büyük erkekler ve 55 yaşından büyük kadınlarda kalp krizi riski gençlere göre yüksektir.
-Sigara kullanımı veya uzun süre pasif içici durumunda kalmak kalp krizi riskini artırmaktadır.
Hipertansiyon:Uzun süre damarlar yüksek kan basıncına maruz kalınca aterosklerozis ve kalp krizi riski artmaktadır.Hipertansiyon;obezite,diabetes mellitüs ve hiperlipidemi ile birlikte olduğunda risk daha da artmaktadır.
-Hiperlipidemi:Yüksek LDL kolesterol(kötü kolesterol) kalp krizi riski artırmaktadır.Daha çok diet ile ilişkili olan yüksek trigliserit düzeyleri de aterosklerozu hızlandırmaktadır.Yüksek HDL(iyi kolesterol) kalp krizine karşı koruyucudur.
-Diabet:İnsülin pankreastan salgılanan vücudun glukoz kullanmasını sağlayan hormondur.Yetersiz salgılanması veya insüline direnç olması sonucunda kanan şekeri yükselir.Diabet ,özellikle kontrolsüz diabet,uzun süre şekerin yüksek olması aterosklerozu hızlandırır.
-Aile hikayesi:Birinci derecede erkek akrabalarında 55 yaşından,bayan akrabalarında 65 yaşından önce kalp krizi hikayesi var ise risk artmaktadır.
-Fiziksel aktivite yokluğu:Fiziksel aktivite obezite,kan lipid düzeyi,kan basıncı ve şeker kontrolünde olumlu etki yapmaktadır.Aerobik egzersiz kalp krizi riskini azaltmaktadır.
-Obezite:Obezite genel olarak yüksek kan basıncı,diabet,hiperlipidemi ile birliktedir.Vücut ağırlığının %10 kaybı kalp krizi riskini azaltmaktadır.
-Stres
-İllegal drug:Kokain,amfatamin kalp damarlarında spazm yaparak kalp krizine yol açmaktadır.
-Otoimmüm hastalıklar:Sistemik lupus eritamatozis,romatoid artrit gibi otoimmüm hastalıklar kalp krizi riskini artırmaktadır.
Komplikasyonlar:
-Ritim bozukluğu:Kalp krizi sırasında elektriksel kısa devreye bağlı ritim bozuklukları gelişebilir,hatta ölümcül olabilir.
-Kalp yetmezliği:Kalp krizinin büyüklüğüne bağlı olarak kalp adelesi zarar görür,kalan kalp dokusu yeterli kanı pompalayamaz ve bunun sonucunda kalp yetmezliği gelişir.
-Kalp rüptürü:Kalp krizine bağlı olarak kalp adelesi yırtılabilir,çoğunlukla ölümcüldür.
-Kapak yetmezliği:Kalp krizine bağlı olarak mitral kapakta fonksiyon bozukluğu ve/veya yırtılmaya bağlı olarak ciddi yetmezlik gelişebilir.
Tanı:Göğüs ağrısı yakınması ile acil servise gelen her hasta mutlaka moniterize edilmeli;bu şekilde ani gelişen ritim bozuklukları hemen saptanıp,tedavi imkanı verir.
-EKG(Elektrokardiyografi):Kalpte oluşan elektriksel aktiviteleri cilde yerleştirilen elektrodlar ile kayıtedilmesi sağlar.Kalp krizi sırasında elektriksek aktivasyon değişeceği için EKG de kalp krizi tanınır.
-Kan testi:Kalp krizi şüphesi olan her hastadan acil serviste bakılması gereken kan testleri troponin ve kriatin fosfokinazdır.Genellikle ağrı başladıktan 2-4 saat sonra yükselir.
-Akciğer filmi:Genellikle kalp krizi ile karışan pnomothraks,perikardit,plevral efüzyon gibi hastalıkları ekarte etmek için kullanılır.
-Ekokardiyografi:Bir nevi kalbin ultrasonografisidir. Hem kalp krizi tanısı koymada,hemde komplikasyon tespitinde faydalıdır.
Tedavi:
-Pıhtılaşmayı engelleyen ilaçlar:Bu ilaçlar damarda pıhtılaşmayı sağlayan trombositlerin pıhtı üzerine gelmesini engelleyerek pıhtı oluşumunu engeller.
-Pıhtı eritici ilaçlar:Bu ilaçlar kalp krizine sebeb olan pıhtıyı eritirler.Eğer hastada kanamaya sebeb olacak bir hastalık yok ise ve acil anjiyografiye alınamıyorsa bu ilaçlar verilmelidir.
-Ağrı kesiciler:Morfin gibi ağrı kesiciler hastayı rahatlamak için kullanılır.
-Nitrogliserin:Kalp damarlarını genişleterek hastanın ağrısını gideren ilaçlardır.
-Beta bloker:Kalp hızı ve kan basıncını düşürerek kalp krizi sırasında hasarı azaltır,daha sonra gelişebilecek kalp krizine karşı koruyucudur.
-ACE inhibitörleri:Kalp krizi sırasında kan basıncını ve kalp içi basıncı düşürerek kalpteki stresi azaltırlar.
Primer perkutan koroner anjiyoplasti:
Kalp krizinde amaç;krize sebeb olan damarın en kısa sürede açılması olmalıdır ki kalpte oluşan hasar minimumda kalmalıdır.Ağrı başladıktan ilk 4 saat ,mümkün ise ilk 2 saatte damar açılmalıdır.Acil servise girdikten sonra damar ilk 90 dakika içinde açılmalıdır.Anjiyografi işlemi kasık damarına kısa tüp koyulduktan sonra bunun içinden katater(kalp damarlarına kadar ulaşan uzun tüpler) vasıtası ile, kalp damarına boya verilerek yapılır.Krizden sorumlu damar saptandıktan sonra özel teller ile tıkalı olan bölge geçilir,balon dilatasyonundan(genişletme) sonra stent(metal tel örgü) yerleştirilir.Bazan kalp krizine damarda ateroskleroz olmadan sadece pıhtı sebeb olur.Bu hastalara balon dilatasyonu ve stent işlemi tehlikeli olabilir.Bu tür hastalara 1-2 gün özel pıhtı eritici ilaçlar verilmesi daha uygun olur.
Comments