Karın duvarındaki yırtıktan veya delikten çıkan iç organların cilt altında bir şişlik oluşturmasıdır. Fıtık nedeni olan bu şişlik zaman zaman oluşur, zaman zaman kaybolur. Ayağa kalkınca, öksürünce, ıkınma ile fıtık ortaya çıkar, sırt üstü uzanınca kaybolur. Yatınca fıtığın kaybolma nedeni, fıtık kesesi içindeki organların karın içine geri dönmesidir. Fıtık kesesi içinde bu şişliği yapan iç organlar sıklıkla karın içi yağları (omentum) yada barsaklardır. Kasık fıtığının ilerleyen döneminde şişlik sürekli bir hal alır ve hasta rahatlamak için eli ile bu fıtığı içeri itebilir.
Tüm karın duvarı fıtıkları doğumsal veya sonradan oluşan bir zayıf noktadan çıkar. Kasık fıtıkları, göbek fıtıkları ve göbek çevresi fıtıkları doğumsal olarak zayıf bir noktadan çıkan fıtıklara örnektir. Sonradan oluşan zayıf noktalar ise, ameliyat yerleridir: buradan da kesi yeri fıtıkları çıkar. Daha önce ameliyat edilmiş yerde ortaya çıkan fıtıklara kesi yeri fıtıkları denir.
Karın içi basıncı ani olarak artıran ağır kaldırma, ağır egzersizler, şişmanlık, ileri derecede zayıflık,yaşlılık, kronik kabızlık, öksürük, ıkınma, idrar zorluğu gibi durumlar mevcut fıtığın oluşumunu ve ortaya çıkışını kolaylaştırır.
KAÇ TİP KASIK FITIĞI VARDIR?
Kasık fıtıkları 3 alt gruba ayrılır:
direk kasık fıtıkları,
indirek kasık fıtıkları,
femoral fıtıklar,
Bu üçü birbirine çok yakın 3 farklı noktadan çıkar ve muayene sırasında kolayca birbirine karıştırılabilir ancak her üçünün de tedavisi aynıdır.
İndirek kasık fıtıkları, doğumsaldır, kasık kanalının sonradan ve kendiliğinden açılması sonucu ortaya çıkar. Daha çok çocuklarda ve gençlerde görülür.
Direk fıtıklar, adale yırtıklarından dışarı çıkarlar, sporcularla, ileri yaştaki hastalarda ortaya çıkarlar.
Femoral fıtıklar, femoral delikten çıkar, en az görülen kasık fıtıklarıdır ve daha çok kadınlarda görülür. Femoral fıtıklar diğerlerinden bir iki cm daha aşağıdan çıkar.
KASIK FITIĞI NEDEN OLUR?
Karın duvarı fıtıklarının yaklaşık % 90'ı kasık fıtıklarıdır. Kasık fıtıkları daha çok erkeklerde görülür. Bazı kasık fıtıkları doğum sonrası kapanması gereken kasık kanalının kapanmaması veya yaşamın ilerleyen döneminde açılması sonucu ortaya çıkar (indirek kasık fıtıkları). Bazı kasık fıtıkları karın adalesinin zorlanma sonucu yırtılması ile ortaya çıkarlar (direk fıtıklar)
KASIK FITIĞI TANISI NASIL KONUR?
Basit bir muayene ile her hekim kasık fıtığını anlayabilir. Hastaların da önemli bir kısmı kendilerinde kasık fıtığı geliştiğini fark ederler. Kasık fıtığının oluşturduğu şişlik çok tipiktir, ayağa kalkınca veya karın içi basıncı arttıran manevralarla belirginleşirken, sırt üstü yatmakla, kaybolur.
Kasık fıtıkları, bazı hastalarda karın ağrıları ve şişkinlik yapabilir. Yemeklerden sonra ortaya çıkan bu ağrılar kramp şeklinde ancak hafif şiddette olup bazen de kabızlık yapabilir. Bütün bu yakınmalar barsakların fıtık kesesi içinde zaman zaman geçici sıkışmasıyla ortaya çıkar.
Henüz başlangıç aşamasındaki kasık fıtıkları özellikle sporcularda veya atletik yapılı kişilerde şişlik olmaksızın kronik ağrı ile ortaya çıkabilir (NOKTA FITIĞI). Bu durumda hastaya kasık bölgesine ultrasonografi ile bakıp barsakların fıtık kanalına girip girmediği ve ağrıya neden olacak başka bir patoloji olup olmadığı araştırılabilir. Sporcularda görülen adale yırtıkları da ağrılı nokta fıtıklarıdır ancak ultrasonografi burada yeterli olmaz, sporcuların kasık fıtıklarının tanısı için MR tetkiki gerekir.
KASIK FITIKLARI KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Kasık fıtıkları her yaştan kadın ve erkekte görülebilir. Yeni doğan çocuktan ileri yaştaki kişilere kadar herkes de görülebilen bir hastalıktır kasık fıtığı. Femoral fıtık kadınlarda daha fazla görülür. Tüm fıtıkların % 90’ı kasık fıtıklarıdır. Fıtıklar, egzersizle, kilo vermekle veya ilaç tedavisi ile yok olmaz.
Fıtıklar kendi hallerine bırakılmakla düzelmez.
Fıtık tanısı konduktan sonra en kısa sürede onarılması iyi olur.
KASIK FITIKLARININ RİSKLERİ NELERDİR?
Her zaman kolayca içeri girip kaybolan kasık fıtığı, bir gün gelir yatmakla hatta el ile içeri itmekle kaybolmaz. Fıtık içindeki barsaklar, yırtığın olduğu yere sıkışmıştır ki bu duruma BOĞULMUŞ FITIK denir.
Boğulmuş fıtıklarda kısa süre içinde o bölgede ağrı da başlar. Fıtık yerinde sıkışıp boğulan kısım içerisinde barsaklar olabilir ve bu acil ameliyat gerektiren ciddi bir durumdur. Ayrıca boğulmuş kasık fıtığı erkeklerde testislerin de zarar görmesine neden olabilir. Boğulmuş olan fıtık içeriği barsaklar ise ve bir süre sonra barsakların kan dolaşımı bozulur ise barsak gangreni gelişir ve hayati tehlike oluşturan durumlar ortaya çıkabilir.
Büyük kasık fıtıkları bazen erkeklerde cinsel sorunlara yol açabilir. Bu sorunların önemli bir kısmı dış görünüş ile alakalı psikolojik kökenlidir ancak sağlıklı bir cinsel yaşama mani olur. Kasık fıtıkları zamanında onarılmadığı takdirde uzun süre içinde kronik isteksizlik veya iktidar sorunları yaratabilir.
Boğulmuş fıtığın ne kadar tehlikeli olabileceğini karşılaştırarak inceleyelim:
Büyük kasık fıtıkları
Ani ortaya çıkar ve acil koşullarda yapılır
Hasta 3-4 gün hastanede yatar
Maliyet yüksektir ve belli değildir
Komplikasyon riski yüksektir.
Yama ile onarım sıklıkla risklidir
Bir bölüm barsak çıkarmak gerekebilir.
KASIK FITIĞI TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Kasık fıtığının bilinen tek tedavi yöntemi cerrahidir. Kasıkta fıtığa neden olan karın duvarındaki fiziki bir durum olan yırtığın, yine fiziki olarak kapatılması tek çaresidir. Bazı hastalar fıtık bağı veya korse kullanmakla biraz rahatladıklarını hissedebilir ancak bunlar fıtığın tedavisine katkı sağlamaz, fıtığın oluşturduğu olası risklerden de korumaz.
Kasık fıtıkları cerrahi olarak açık yöntemle veya kapalı yöntemle onarılabilir. Açık yöntemle yapılan yamalı onarım direk ve indirek fıtıkların çıktığı yerleri örter ancak femoral fıtığın çıktığı deliği kapatmaz. Buna karşılık, kapalı yöntemle yapılan bir onarım, iç taraftan her üç deliği de örter. Doğru teknikle yapılan bir kapalı onarım, sadece mevcut fıtığı onarmakla kalmaz, ileride aynı taraftan çıkacak diğer 2 kasık fıtığını da önlemiş olur.
HANGİ AMELİYAT TÜRÜ DAHA ÇOK TERCİH EDİLİR?
Kasık fıtığı ameliyatı özetle kasık bölgesinde bozulmuş vaziyette olan karın duvarı yapısının onarılmasıdır. Dünyada en yaygın olarak tercih edilen yöntem; açık, yamalı, gerilimsiz (Lichtenstein) fıtık onarımı ameliyatıdır. Son yıllarda uygulanma oranı giderek artan ameliyat tekniği ise kapalı (laparoskopik) fıtık onarımı ameliyatıdır.
Açık teknikte karın duvarının daha dış katmanları arasında, kapalı teknikte ise daha iç katmanları arasında onarım yapılır. Her iki teknikte de karın duvarı katmanları arasına örgü tarzında yapay prolen yama yerleştirilir. Etkinlik ve konfor yönünden karşılaştırıldığında Açık-Laproskopik teknikler arasında çok büyük farklar yoktur. Her iki yöntemin de kendilerine göre bazı avantajları vardır. Kapalı (laparoskopik) tekniğin en önemli avantajı karın duvarı bütünlüğünü mümkün olduğunca koruması ve ameliyat yapılacak alana kolay erişim sağlamasıdır. 5-10 milimetrelik 3 adet kesi kullanılır. Kozmetik açıdan üstündür. Gündelik fiziksel aktivitelere ve işe dönüş daha hızlıdır. Hastada tekrarlamış fıtık veya iki taraflı kasık fıtığı olması halinde laparoskopik onarım daha avantajlıdır. Ayrıca aynı anda başka bir laparoskopik ameliyat gerekiyorsa onunla birlikte uygulanabilir. Açık fıtık ameliyatının avantajları ise belden aşağı uyuşturma (spinal anestezi) ile yapılabilir olması, operasyon süresinin daha kısa olması ve maliyetinin daha düşük olmasıdır. Her iki teknikte de onarımın sağlamlığı tatminkar ve hastalığın tekrarlama oranları %1'in altındadır.
AÇIK KASIK FITIĞI AMELİYATI NASIL YAPILIR?
Dünyada en sık uygulanan kasık fıtığı ameliyatı LICHTENSTEIN tipi (açık - gerilimsiz - yamalı) fıtık onarım tekniğidir. Ameliyat genellikle belden aşağısı uyuşturularak (spinal anestezi) uygulanır. Kasık bölgesinde 5-6 cm bir kesi yapılarak, karın duvarının direncini sağlayan derin zarsı katmanlara kadar ilerlenir. Eni yaklaşık 10-12 cm, boyu yaklaşık 6-7 cm olan tül perde yapısına benzer bir yama (prolen mesh) zayıf alanı güçlendirecek şekilde dikilir. Başlarken kesilmiş olan dış katmanlar yeniden karşı karşıya getirilerek onarılır. Böylece yama karın katları arasında sandviç tarzında yerleşmiş olur. Ameliyat süresi yaklaşık 30 dakikadır. Hastanede bir gün yatış gerekir. İki taraflı fıtığı olan hastalarda her iki taraf birden aynı seansta ameliyat edilebilir. Bu durumda ameliyat süresi iki katına çıkar. Hastanın ameliyat sonrası dönemde önerilere daha sıkı uyması ve kendisini daha çok sakınması gerekir.
KAPALI KASIK FITIĞI AMELİYATI NASIL YAPILIR?
Kapalı (laparoskopik) kasık fıtığı ameliyatında işlemler karın duvarına yapılan minik kesilerden sokulan çubuk şeklinde aletlerle yapılır. Ameliyat için genel anestezi uygulanır, hasta tümüyle uyutulur. İşlemin özü; karın duvarına içerden yaklaşarak gevşemiş veya açılmış zarları onarmak ve yapay bir yama koyarak o alanı sağlamlaştırmak şeklindedir.
Laparoskopik kasık fıtığı onarımında TAPP ve TEP yöntemleri vardır.
TAPP yönteminde karın içinden kasık bölgesine müdahale edilmekte ve karın zarının önüne fıtık olan yere yama yerleştirlmektedir. Genel anestezi gerektirmesi ve karın içine girilmesi nedeniyle daha az tercih edilmektedir. Sıkışmış ve dev kasık fıtıklarında seçilen yöntemdir.
TEP yönteminde karın içine girilmeksizin karın zarı ile cilt arasında oluşturulan bir boşlukta çalışmaktadır. Fıtık bölgesi direkt olarak görüntülemekte ve onarılmaktadır. Özellikle çift taraflı ve tekrarlamış fıtıklarında tercih ettiğimiz yöntemdir .Hasta ertesi gün evine gönderilmekte, 36-48 saatte normal yaşamına dönmektedir. Laparoskopik onarımda ameliyat sonrası ağrı son derece azdır.
KASIK FITIĞI AMELİYATININ SONUÇLARI,SORUNLARI NELERDİR?
Açık ya da kapalı yamalı kasık fıtığı ameliyatı olan hastaların tamamına yakınında mükemmel tedavi başarısı sağlanır. Fıtığın tekrarlama oranı %1’den azdır. Ameliyatlarda yama kullanımı nüks ihtimalini binde birkaç seviyesine düşürmüştür. Hastaların %5'inden daha azında olmak üzere; yarada enfeksiyon, kasıkta dokuların su toplaması (kord ödemi), su kisti (hidrosel) ve his kusurları gibi sorunlar görülebilir. Kasık fıtığı ameliyatı olacak özellikle genç erkek hastalaların cinsel fonksiyonlar yönünden zarar görme endişesi taşıdıkları gözlenir. Ameliyat sırasında üreme organlarına giden kanal, damar ve sinir yapılarına yakın çalışıldığı doğrudur. Ancak usulüne uygun olarak yapılan bir fıtık ameliyatında cinsel fonksiyonların zarar görmesi söz konusu değildir.
AMELİYAT SONRASI ERKEN DÖNEM İÇİN ÖNERİLER NELERDİR?
Ameliyat Sonrası erken dönem takipde kasık fıtığı ameliyatından sonraki ilk 2 gün yara kapalı tutulur. Enfeksiyon nadirdir. Yarada kızarıklık, akıntı vb. bir sorun olursa doktora başvurulmalıdır. Üçüncü günden itibaren pansuman kaldırılıp atılarak yara açık bırakılabilir. BANYO yapılabilir. Tekrar pansuman gerekmez. İlk on gün yaranın üstü fazla sürtülmemelidir. Taburcu olduktan sonraki ilk 4-5 gün ağrı kesici kullanılmalıdır. Antibiyotik kullanılmasına gerek yoktur. Yara kendiliğinden eriyen gizli dikişlerle yaklaştırılmış ise dikiş alınması gerekmez. Erimeyen dikiş kullanılmışsa bir hafta sonra dikişler alınmalıdır.
AMELİYAT SONRASI GEÇ DÖNEM ÖNERİLER NELERDİR?
Ameliyat sonrası bir hafta kadar iş ortamından uzak kalınması ve istirahat edilmesi önerilir. Olağan gündelik fizik aktiviteleri yapmaya engel yoktur. İki hafta kadar kasığı germeyi gerektiren işlerden, araba kullanmaktan ve cinsel birleşmeden uzak durulması uygun olur. Bir ay süreyle 8-10 kilodan fazla ağırlık kaldırmak, ağır fizik egzersizler, tenis, futbol vb. ağır sporlar sakıncalıdır. Kısa mesafe yürüyüşler yapılabilir. En azından ilk aylarda öksürükle giden hastalıklardan sakınılmalı ve kabız kalmamaya özen gösterilmelidir. Yeni bir şikayet olmadığı sürece uzun dönem takip ve kontrollere gerek yoktur.
Comments