Kolonoskopi

Kolonoskopi Nedir?

Kalın bağırsak, anüsten başlayıp ince bağırsağa kadar devam eden yaklaşık 1.5-2 metre uzunluğundaki sindirim sistemimizin son parçası olan bağırsak kısmıdır. Kolonoskopi, içi boşluklu bir organ olan kalın bağırsağın kolonoskop denilen bükülebilir bir aletle incelenmesi işlemidir.

Kolonoskopi işlemi ile;

Başka organlara ait iltihabi durumlar ve tümörlerin kolonu sıkıştırması sonucu bağırsağa dışarıdan yapılan basılar,

Tümör, polip, divertikül, kolit, damarsal patolojiler gibi bağırsak duvarına ait anormallikler ve bağırsak boşluğundaki patolojiler

Taşlaşmış dışkı, yabancı cisimler, parazitler, torsiyon gibi bağırsak boşluğuna ait patolojiler hakkında bilgi edinilir.

Kolonoskopi ne zaman gereklidir?

Makattan kanaması olan veya dışkısında gizli kan saptananlarda

Demir eksikliği anemisi

Birinci dereceden akrabalarında kalın bağırsak kanseri olan kişilerde

Bağırsak kanseri veya polip öyküsü olanlar ile bağırsak filmlerinde şüpheli görünüm mevcut olanlarda

40 yaş üzerinde barsak hareketlerinde değişiklik (kabızlık, ishal atakları),

Geçmeyen ishali olanlarda ishal nedenini araştırmada

İnflamatuar bağırsak hastalığı (ülseratif kolit, crohn hastalığı) olanlarda

Nedeni açıklanamayan kilo kaybında

Tedavi ile geçmeyen ve nedeni bulunamayan karın ağrısı olanlarda

Nedeni açıklanamayan kilo kaybında.

Yaygın kanseri olanlarda ana odağın bulunmasında

Kolonoskopi İncelemeye Nasıl Hazırlanılır?

İncelemenin yapılabilmesi için bağırsakların içinin boş ve temiz olması gereklidir bunun için 12 saat önceden bağırsaklar temizlenmeye başlanılır. İçi dışkılarla kirli bağırsakta inceleme ve değerlendirme yapılamaz. Temizlik işlemi bol miktarda saydam sıvılarla bağırsağın yıkanması ayrıca bağırsağı boşaltıcı ilaçların kullanımıyla olur.

Kolonoskopi işleminden 24 saat önceden katı gıdaların alınması tamamen kesilmeli ve randevu zamanına kadar (eğer tıbbi sakıncası yoksa; kronik böbrek, ağır kalp ve karaciğer yetersizliği hastalıklarının varlığı gibi) saydam sıvılar (et suyu, tavuk suyu, tanesiz çorbalar, kompostolar, gazozlar, saydam tortusuz meyve suları) tüketilmelidir. İncelemeye gelmeden bir gün önce akşam ve geleceğiniz günün sabahı bağırsakları boşaltıcı ilaç kullanmanız gereklidir.

- Aspirin, coumadin vb. kan sulandırıcı kullanan kişiler bu durumlarını doktorlarına bildirmelidir. Mutlaka bu ilaçların kullanılması gerekiyor ise doktorunuz bunun önlemini alıp alternatif yollar ile ilaçlarınızı kullanmanızı sağlamalıdır.

Kolonoskopi Nasıl Yapılır?

Şikayetleri, yapılan tüm tetkikleri, daha önceki hastalıkları, kullandığı ilaçlar, geçirdiği ameliyatlar dikkatli bir şekilde sorgulanır. Hastaya kolonoskopi işlemi hekim tarafından ayrıntılı olarak anlatılır. Hastalara gerekli ilaçları damardan verebilmek için damar yolu açılır. Hastanın yaşamsal bulguları (kalp atım sayısı, kan oksijen düzeyi) monitörize edilir.

Gereken hazırlıklar yapılıp sonra hasta sol yanı üzerine yatırıldıktan sonra sedasyon sağlayan ilaçlar yapılır. Damar yolundan verilen bu ilaç kolonoskopi işlemi sırasında hastanın daha az ağrı hissetmesi ve/veya ağrısız uygulama için kullanılır. Bağırsak gevşemesi için de ilaç kullanılabilir. Verilen ilaçların etkisi ile hasta derin uyku haline geçer. Çok zorunlu olmadıkça tam bir anestezi uygulanmaz.

Kolonoskopi ile girilmeden evvel makat bölgesi ışık altında kaba etler yanlara çekilerek görülür. Sağ el işaret parmağına alınan jel ile parmak makadın içine sokularak makat parmak ile muayene edilir (rektal tuşe). Daha sonra kolonoskopi aleti dikkatli bir şekilde makatın içine doğru itilerek kolonoskopi işlemine başlanır. Sırasıyla rektum, rektosigmoid bölge, sigmoid kolon, inen kolon, transvers kolon ve çıkan kolon geçilerek çekuma ulaşılır. Daha sonra çekumdan ince bağırsağın son kısmına girilir. Burası terminal ileum olarak adlandırılır. İnce bağırsağın bu son 20 cm'lik kısmının incelenmesi crohn hastalığı gibi özellikle burayı tutma eğiliminde olan iltihabi bağırsak hastalılarının tanısında çok önemlidir. Kolonoskopide asıl inceleme, kolonoskopu geri çekerken yapılır. Bu çekme işlemi en az 10 dakika sürmelidir.

İncelemeyi yapan doktorunuz bağırsak içinde gerek gördüğü yerlerden patolojik inceleme için örnekler alabilir, bu işlem çok kolay ve ağrısızdır. Doktorunuz eğer sizin için ileride daha büyük sorunlara neden olabilecek anormal bir lezyon, polip veya küçük boyutlu tümörler görürse bunları kolonoskopik inceleme sırasında çıkarır, bu işlemlerde ağrısızdır.

İşlemden Sonra Neler Olur?

Kolonoskopi işlemi anestezi altında yapılıyorsa işlem sonrasında doktorunuzun önerdiği süre kadar yaklaşık 1-2 saat klinikte gözlem altında kalmanız gerekecektir. Daha onra kolonoskopiyi yapan doktorunuz sonucu hemen değerlendirerek varsa hastalıklar ve tedavileri hakkında size bilgi verecektir. Eğer parça (biyopsi) alınmış ise bunun sonucu için birkaç gün beklemek gerekecektir. Sonuçların ne zaman çıkacağı hakkında doktorunuzdan bilgi almalısınız.

Eve gittikten sonra evde 3-4 saat kadar istirahat etmeniz önerilir. İşlemden sonra, o gün sizde gaz şikayeti olabilir, bu nedenle gaz yapan besinlerin alınmaması gereklidir. İstirahattan sonra normal diyetinize dönerek yemek yiyebilirsiniz.

Kolonoskopinin Faydaları Nelerdir?

Kolonoskopi, doktorun kalın bağırsaktaki problemleri teşhis etmesini kolaylaştırır. Özellikle kanserin eğer erkenden teşhis edilmesi ile tedavisi kolaylaşır.

Kolonoskopi hiçbir yakınması olmayan kişilere yapılır mı?

Evet yapılır. Akciğer ve meme kanserini takiben kalın bağırsak kanseri, kanser ölümlerinde üçüncü sırada yer almaktadır. Bu nedenle, Amerikan Endoskopi Derneği gibi gelişmiş ülkelerin ilgili kuruluşları, 40 yaş üzerindeki kişilere tarama testi olarak kolonoskopi'yi önermektedirler. Her beş yılda bir kolonoskopi yapıldığında bağırsak kanserinin büyük ölçüde önlenebildiği bilinmektedir. Özellikle birinci derecede akrabalarında kalın bağırsak kanseri öyküsü olan kişilere tarama amaçlı yapılması tavsiye edilmektedir.

40 yaştan itibaren

Yılda bir kez dışkıda gizli kan testi

5 yılda bir kez sigmoidoskopi

10 yılda bir kez kolonoskopi tetkiki

Geçmişte 50 yaştan sonra düzenli olarak önerilen kolonoskopi tetkiki, 45 yaştan sonra bağırsak kanseri riskinin başlaması nedeni ile birçok Amerikan derneği tarafından 40 yaştan sonra yapılmaya başlanmıştır.

Kolonoskopi işleminin komplikasyonları var mıdır?

Bağırsak polipleri kolonoskop içinden geçirilen telden bir kement (snare) yardımı elektrik akımı ile yakılarak (koter ile) çıkartılır. İşlem ağrısızdır. Kolonoskopi sırasında, kullanılan sakinleştirici ilaçlara karşı alerji gelişebilir veya çok nadiren biyopsi veya polip çıkartılma yerlerinden kanama veya delinme olabilir. Yapılan araştırmalara göre kolonoskopi işlemleri sonrasında komplikasyon görülme oranı, 3-7 / 1,000 olarak belirlenmiştir. Bu komplikasyonların % 85'inin ise bağırsak poliplerinin alındığı ''polipektomi'' işlemi sırasında geliştiği bildirilmektedir. Polipektomi işlemi sırasında delinme, ender de olsa cerrahi girişim gerektirebilir. Şiddetli karın ağrısı, ateş, titreme veya yarım bardaktan fazla makattan kanama olması durumlarında doktorunuzu arayınız.

Kolonoskopi işleminde her zaman kalın bağırsağın tamamı incelenebilir mi?

Kolonoskopi tetkiklerinin % 80-90'ında kalın bağırsağın başlangıç kısmı olan çekum incelenebilir ve hatta ince bağırsağın kalın bağırsakla birleşme bölümü olan terminal ileum'da bu incelemeye dahil olur. Geriye kalan % 10-20 olguda ise kalın bağırsağın aşırı kıvrımlı olması, obezite vb. nedenlerle kalın bağırsağın tamamını inceleyebilmek mümkün olmayabilir.

Kolonoskopi ile mevcut sorunu atlama oranı nedir?

Kolonoskopi tetkiki sırasında polip, bağırsak kanseri ve rektum kanseri gibi sorunların % 2-12 oranında atlanabildiği çeşitli çalışmalarda vurgulanmaktadır. Sorunun atlanması, kitlenin çapının küçük olması, cihazın yetersizliği, endoskopistin yetersizliği nedeni ile olabilir. Deneyimin artması ile atlama olasılığı azalmakla birlikte sıfır olmamaktadır.