Modern çağda günlük yaşam koşullarının mevcut şeklini alması, beklenen yaşam süresinin uzaması koroner kalp hastalığı sıklığı arttırmıştır. Mutlaka kendimizde, yakın bir akrabamızda ya da en azından bir tanıdığımızda koroner kalp hastalığı vardır. Bu hastaların bir kısmı da koroner baypas ameliyatı olmaları konusu ile yüz yüze gelmişlerdir. Koroner baypas ameliyatı olması gereken hastaları iki gruba ayırmak doğru olur. Birinci grup hastalar, yakınmaları nedeniyle kalp anjiyosu olan ve koroner baypas ameliyatı önerilen hastalardır. Bu hasta grubu, önerilen ameliyat konusunda ayrıntılı bilgi alabilecek ve ameliyat olacağı merkezi, dolayısı ile ameliyat olacağı hekimi de seçebilecek zamana sahiptir. İkinci grup hastalar ise ani gelişen bir kalp krizi ile hastaneye kaldırılıp acil müdahile edilen hastalardır. Bu hastalara yapılan kalp anjiyosu sonrası koroner baypas ameliyatı önerildiğinde düşünmek ve karar vermek için hastanın ve ailenin daha kısıtlı bir zamanı vardır. Hastanın ve ailenin ameliyata hazırlanması, sürecin farkında olmaları, hastanın ameliyat sonrası eski yaşamına dönmesi açısından oldukça önemlidir. Yoğun günlük işleyiş nedeniyle ameliyatı yapan cerrah, ameliyat olacak hastaya yeterli zaman ayıramayabilir. Bu nedenle hastalığı hakkında yeterli bilgi sahibi olmayan, geçireceği ameliyat konusunda ise endişe ve korkuları olan bir hasta profili oluşur. İdeal olan her iki hasta grubunda da hekimin hastaya yeterli zaman ayırarak durumunu anlatılması, varsa sorularına cevap verilerek endişelerini gidermesi gerekir. Bu şansa sahip olan bir hasta ameliyata psikolojik olarak daha iyi hazırlanmış olur. İlaveten, ameliyattan sonraki dönemde hastanın ne zaman yürüyebileceği, fiziksel aktivitelerinde biri kısıtlama olup olmayacağı, yaşam tarzında bir değişiklik olup olmayacağı konusunda aydınlatılmalıdır. Ameliyat önerilen hastanın ameliyata alınması süreci birkaç saatten birkaç güne kadar değişebilir. Bu dönem her hasta için farklı olduğundan bu sürenin doğru kullanılması gerekir. Ek bir sorun olmayan hastalar ameliyattan sonraki ilk 24 saat içinde yürütülmekte ve ağızdan beslenmeye başlanmaktadır. Sıklıkla bir ya da iki gün içinde hasta yoğun bakım servisinden odasına alınmaktadır. Odasında daha serbest hareket edebilen hastanın yine ek sorun olmadığı zaman 5. Gün evine taburcu edilir. Hastanın ameliyattan sonraki 6 haftalık dönemini, istirahat ve rutin hayatına geri dönüş için hazırlık dönemi olarak adlandırmak doğru olur. Bu dönemde yara iyileşmesine zarar verecek ağır egzersizler ve fiziksel aktiviteler önerilmez. Ameliyat sonrası tıbbi kontroller hekimin isteğine göre de değişmek üzere 1. hafta 2. Hafta 1. Ay 3. Ay ve 6. Aylarda yapılabilmektedir. Koroner bypass ameliyatı olmuş hastalarda her şey yolunda gitse bile senede en az 2 defa kontrol yapılması uygun olur. Bir sonraki buluşmamızda koroner baypas ameliyatı sonrası günlük yaşam, yaşam tarzımızda yapılacak değişiklikler, egzersiz planı konusunu işleyeceğiz. Koroner baypas ameliyatı sonrası günlük yaşam nasıl olmalı? Hangi yaşta karşılaşılırsa karşılaşılsın, koroner baypas ameliyatı geçiren bir insan günlük yaşamında bazı değişiklikler yapmak durumunda kalabilir. Ameliyattan sonra 6 haftalık erken dönem sternum olarak adlandırılan ve halk arasında iman tahtası adıyla bilinen göğüs kemiğinin kaynama sürecidir. Bu dönemde göğüs kemiği üzerine ağır bir yük binmemesi için; yan yatmak, ağır yük kaldırmak ve ağır egzersiz önerilmez. Bu dönemi koroner baypas ameliyatı sonrası iyileşme dönemi ve ameliyat sonrası yaşama hazırlık dönemi olarak adlandırmak doğru olur. Bu dönemde özellikli, zorunlu bir durum yok ise; ağır bir diyet uygulamıyoruz. Egzersiz olarak da yürüyüş öneriyoruz. Koroner baypas ameliyatından 6 hafta sonrasında hastanın yara iyileşmesinde bir sorun yoksa ameliyat öncesinde rutin hayatına geçilebilir. Bu dönemde her hastaya farklı önerilerde bulunmak gerekir. Öncelikle hastanın ameliyattan sonra kalp fonksiyonlarının yani kasılma gücünün göz önüne alınması gerekir. Eğer kalbin kasılma fonksiyonları bozulmadan ameliyat olmuşsa bu şanslı bir durumdur. Bu hastalarda egzersiz kısıtlanmasına gitmeye gerek yoktur. Ancak kasılma gücünde azalma varsa ya da sorunun tamamı ameliyat ile düzeltilememişse; ağır egzersiz önerilmez. Bu nedenle ameliyat olan bir hasta, hekimine rahatsızlığının kalp fonksiyonlarında bir bozulmaya neden olup olmadığını sormalıdır. Diğer bir soru ise ağır bir işi varsa ya da ağır egzersiz yapıp yapamayacağını sormalıdır. Bu konuyu örnekle anlatmak gerekirse kalbin kasılma fonksiyonları bozulmamış bir hastada daralmış veya tıkalı damarların hepsine baypas yapıldığında iyileşme sürecinden sonra hasta inşaat işçiliği, çobanlık, fabrika işçiliği gibi ağır işleri bile yapabilirler. Ancak geçirilen kalp krizi, kalbin pompalama gücünde önemli bir hasara yol açmış ise bu hastaların bu tür ağır meslekler yapmalarına izin verilmez. Kısaca ameliyat sonrası meslek uygulamaları hastaların kalp fonksiyonlarının ne kadar korunduğu ve yapılan ameliyat ile bunun ne kadar düzeltilebildiği ile ilgilidir. Bazen oluşan kalp hasarının şiddetine göre hastalara iş görmezlik raporu veya malulen emeklilik kararı vermek de gerekebilir. Ameliyat sonrası 6 haftalık dönem geçtikten sonra hasta normal hayatına ve iş mesaisine başlayabilir. Bu dönemde varsa sigara alışkanlığına geri dönüş için tehlikeli bir dönemdir. Koroner baypas ameliyatı olan hastaların sigara içme alışkanlığını mutlaka bırakmaları gerekir. Yine ideal kiloda olmayan hastaların uygun bir diyet uygulamaları ile kilo vermeleri gerekir. Bu hastalara hayvansal iç yağı, kuyruk yağı, margarin kullanmaların önermiyoruz. Zeytinyağı kullanmalarını ve kırmızı eti kısıtlı kullanmalarını, et için ise tercihlerini balıktan yana kullanmalarını öğütlüyoruz. Yaygın inanışın aksine bu ameliyattan sonra cinsel yaşam bitmez. Erkek ve kadın hastaların bu 6 haftalık süreden sonra ameliyat öncesi cinsel yaşamlarına dönmelerinde bir sorun yoktur. Eğer yeni gelişen bir sertleşme sorunu varsa üroloji doktorlarından yardım alınmasında ve bu yakınmaya bağlı ilaç kullanımında bir sakınca yoktur. Cinsel isteksizlik daha çok bayan hastalarda karşılaşılan bir durumdur ve tedavide psikolojik destek yeterli olmaktadır. Koroner baypas ameliyatları sonrasında şeker hastalarında uygun bir diyet ve kan şekeri takibi çok önem arz eder. Yine hastanın tansiyonun kontrol altında alınması gerekmektedir. Bir tartışmalı konu ise kolesterol ilaçlarının kullanılıp kullanılmaması konusudur. Biz koroner baypas ameliyatı olan hastaların kan değerlerini göz önüne alarak ilaç kullanılmasını öneriyoruz.
Comments