PANİK ATAK
Kalbiniz deli gibi atıyor, nefes alamadığınızı ve hatta ölmekte olduğunuzu ya da deliriyormuş gibi hissediyor musunuz ? Eğer sizde bu gibi sıkıntılar yaşıyorsanız bu durum panik atağı işaret ediyor olabilir. Peki halk arasında da sıklıkla dile getirilen panik atak nedir? Panik atak belirtileri nelerdir?
Herhangi bir konuda yüksek oranda anksiyete ve ya korku yaşadıysanız, panik atak geçirme duygusuna aşina olabilirsiniz. Özellikle hızlı bir şekilde kilo veriyor, nefes almakta güçlük çekiyor, kalbiniz çok hızlı atıyor ve hatta ölmekte ya da deliriyormuş gibi hissediyorsanız büyük ihtimalle bir panik atak geçirmişsinizdir. Panik atak tedavi edilmediği takdirde panik bozukluğa dönüşebileceğinden ve yaşam kalitenizi düşürdüğünden diğer birçok soruna yol açabilmektedir.
Üzülmeyin panik ataklar da diğer birçok psikolojik rahatsızlık gibi tedavi edilebilir rahatsızlıklardandır. Doğru tedavi ve kendi kendine yardım teknikleri ile panik belirtilerini azaltabilir veya ortadan kaldırabilir, güveninizi yeniden kazanabilir ve hayatınızı kontrol altına alabilirsiniz.
Panik atak nedir?
Panik atak beklenmedik bir anda gelen ve kişiyi güçsüzleştiren, özellikle şiddetli bir kaygı dalgasıdır. Panik ataklar genellikle herhangi bir uyaran bulunmadan ve hatta kişi aslında kendini rahatlamış hissettiğinde örneğin uyku esnasında bile yani açık bir tetikleme olmaksızın ortaya çıkabilir.
Panik atak, tek seferlik olarak başımıza gelebilir, ancak genellikle birçok insan tekrar eden atakları tecrübe etmektedir. Tekrarlayan panik ataklar daha çok bir durum tarafından tetiklenmektedir – sıklıkla kişi daha önce atak geçirdiği için yeniden geçirebileceğinden korkar.
Çoğunlukla paniğe neden olan durum, bedeninizin savaş ya da kaç yanıtını tetikleyerek tehlike altında olduğunu ve kaçamadığı şeklinde düşünmesidir. Panik ataklar panik bozukluk, sosyal fobi veya depresyon gibi başka bir psikolojik rahatsızlığın bir parçası olarak da ortaya çıkabilir. Ancak burada önemli olan sebebi ne olursa olsun, panik atakların tedavi edilebilir olduğudur.
Panik atak belirtileri ve semptomları nelerdir ?
Panik atak belirtileri ve semptomları aniden gelişir ve genellikle 10 dakika içinde zirveye ulaşır. Nadiren bir saatten fazla sürerler, ve çoğu zaman 20-30 dakika içinde sona ererler. Panik ataklar herhangi bir zamanda ve herhangi bir yerde olabilir. Mağazada alışveriş yaparken, sokakta yürürken, arabanızı kullanırken ve hatta evde kanepede otururken bile panik atak geçirebilirsiniz. Panik atak belirtileri genellikle şunlardır:
Nefes darlığı veya hiperventilasyon
Kalp çarpıntısı
Göğüs ağrısı veya göğüste açıklanamayan rahatsızlık
Titreme
Boğulma hissi
Gerçekliğin dışında hissetmek veya çevreden kopmak
Terlemek
Mide bulantısı
Baş dönmesi,
Uyuşma veya karıncalanma hissi
Sıcak veya soğuk basmaları
Ölüm korkusu, kontrolü kaybetmekten veya çıldırmaktan korkmak
Pek çok kişi, herhangi bir biyolojik nedenli rahatsızlık veya komplikasyon olmaksızın bir veya iki panik atak yaşadıktan sonra panik bozukluk geliştirmeye devam etmektedirler. Panik bozukluk, tekrarlanan panik ataklarla karakterizedir, davranışta büyük değişiklikler veya daha fazla atak geçirme üzerine kalıcı anksiyete kaynaklıdır. Eğer panik bozukluk yaşıyorsanız büyük ihtimalle :
Belirli bir duruma bağlı olmayan, sık sık karşılaşılan ve beklenmeyen panik ataklar yaşıyor,
Başka panik atak geçirme konusunda aşırı endişeleniyor,
Daha önce panik atak geçirdiğiniz yerlerden ve ya o sırada yaptığınız aktivitelerden kaçınma davranışı gösteriyorsunuzdur.
Tek bir panik atak sadece birkaç dakika sürse de, deneyimin etkileri kalıcı bir iz bırakabilir. Panik bozukluğunuz varsa, tekrarlayan panik ataklar duygusal yönden sizi yıpratabilir. Ataklar sırasında hissettiğiniz yoğun kaygı ve olumsuz hafıza, özgüveninizi olumsuz yönde etkileyebilir ve gündelik hayatınızda ciddi aksamalara neden olabilir. Sonuçta aşağıdakiler gelişebilir :
Beklenti kaygısı – Yeniden atak geçirilebilme ihtimalinden dolayı rahatsız , endişeli ve gergin hissedersiniz. Bu “korku korkusu” çoğu zaman ortaya çıkar ve son derece rahatsız edicidir.
Fobik kaçınma - Belirli durumlardan veya ortamlardan kaçınmaya başlarsınız. Bu kaçınma, kaçınmak istediğiniz durumun önceki panik ataklara neden olduğu inancına dayanabilir. Ya da daha önce panik atak geçirdiyseniz kaçışın zor olabileceği veya yardımın kullanılamayacağı yerlerden uzak durabilirsiniz. Bu durum aşırı olarak görüldüğünde fobik kaçınma agorafobiye dönüşür.
Panik atak ve panik bozukluk nedenleri nelerdir ?
Panik atakların ve panik bozukluğun kesin nedenleri net olmamakla birlikte, panik atak geçirme eğilimi genellikle birçok psikolojik rahatsızlıkla olduğu gibi aile yatkınlığı ve yetiştirme şekli kaynaklı olabilmektedir. Ayrıca okuldan mezun olma, işyerine girme, evlenme ya da bebek sahibi olma gibi önemli yaşam geçişleri ile de bir bağlantısı olduğu görülmektedir. Sevilen birinden boşanma, işten ayrılma, sevilen birinin ölümü gibi şiddetli stres, panik atakları tetikleyebilir.
Panik ataklar ayrıca tıbbi durumlar ve diğer fiziksel nedenlerden de kaynaklanabilir. Panik belirtilerinden şikayetçiyseniz, aşağıdaki olasılıkları göz önünde bulundurmak için bir doktora görünmek önemlidir:
Mitral kapak prolapsusu, kalbin valflerinden biri doğru kapanmadığında oluşan küçük bir kalp problemidir.
Hipertiroidizm (aşırı aktif tiroid bezi)
Hipoglisemi (düşük kan şekeri)
Uyarıcı kullanımı (amfetaminler, kokain, kafein)
Ilaç yoksunluğu
Panik ataklar için kendi kendinize yardımcı olacak ipuçları:
Kendinizi ne kadar güçsüz ya da kontrolden çıkmış hissederseniz hissedin, panik ataklarınız hakkında kendinize yardımcı olmak için yapabileceğiniz pek çok şey olduğunu bilmek önemlidir. Aşağıda belirttiğimiz kendi kendine yardım teknikleri ile kendiniz de panik atakların üstesinden gelebilirsiniz ;
Panik ve anksiyete hakkında bilgi edinin : Sadece panik hakkında daha fazla şey bilmek bile sıkıntınızı gidermek etkili bir yol olabilir. Panik atak sırasında yaşanan kaygının ne anlama geldiğini, panik bozukluğun ne olduğunu ve savaş ya da kaç tepkisinin ne olduğunu okuyun. Böylelikle aslında panik atak sırasında hissettiğiniz hisleri ve bu hislerin normal olduğunu ve çıldırmayacağınızı öğreneceksiniz.
Sigara, alkol ve kafeinden kaçının : Bunlar, hassas olan insanlarda panik atakları tetikleyebilmektedir. Sigara alışkanlığını bırakmak için yardıma ihtiyacınız varsa lütfen bu yardımı istemekten çekinmeyin Ayrıca, diyet hapları gibi uyarıcı maddeler içeren ilaçlara dikkat edin.
Solunumunuzu nasıl kontrol edeceğinizi öğrenin : Hiperventilasyon, panik atak sırasında ortaya çıkan göğüs kafesinde sıkışma ve sersemlik gibi hisler meydana getirmektedir. Öte yandan derin nefes alma teknikleri ile bu panik belirtilerini hafifletebilirsiniz. Nefesinizi kontrol etmeyi öğrenerek, endişeli hissetmeye başladığınızda kendinizi sakinleştirebilirsiniz. Eğer nefesinizi nasıl kontrol edeceğinizi biliyorsanız, başa çıkabildiğinizi bildiğiniz için korkma hisleri yaratma olasılığınız da azalmaktadır.
Pratik rahatlama teknikleri kullanın : Düzenli olarak uygulandığında, yoga, meditasyon ve progresif kas gevşetme gibi aktiviteler vücudun gevşemesini güçlendirir. Aynı zamanda kaygı ve panikle ilgili stresi de azaltmaya yardımcı olabilmektedir. Bu gevşeme uygulamaları sadece rahatlama sağlamakla kalmaz, aynı zamanda mutluluk ve rahatlama hislerini de artırmaktadır.
Aile ve arkadaşlar ile yüz yüze bağlantı kurun : Anksiyete belirtileri kendinizi izole hissettiğinizde daha da kötüleşebilir, bu yüzden düzenli olarak sizi önemseyen insanlarla görüşmek ve iletişim halinde olmak önemlidir. Eğer etrafınızda kimsenin olmadığını düşünüyorsanız, yeni insanlarla tanışmanın yollarını araştırmak ve destekleyici arkadaşlıklar kurmak etkili olacaktır.
Düzenli egzersiz yapın : Egzersiz yapmak , doğal bir rahatlatıcıdır, bu nedenle çoğu zaman günde en az 30 dakika harekete geçmeye çalışın (üç adet 10 dakikalık seans da aynı derecede etkilidir). Yürümek, koşmak, yüzmek ya da dans etmek gibi kollarınızı ve bacaklarınızı hareket ettirmeyi gerektiren ritmik aerobik egzersizler özellikle etkili olabilmektedir.
Yeterince dinlenin : Yetersiz ve kalitesiz bir uyku kaygıyı daha da kötüleştirebilir, bu nedenle gece yedi ila dokuz saat dinlendirici bir uyku almak önemlidir.
Panik atak geçiren birine nasıl yardım edilir ?
Panik atak geçiren bir arkadaşını ya da sevdiğinizi görmek korkutucu olabilir. Nefes almaları anormal derecede hızlı olabilir, baş dönmesi veya titreme, terleme, mide bulantısı yaşayıp kalp krizi geçirdiklerini düşünebilirler. Bir duruma paniğe kapılmış kişinin tepkisinin ne kadar mantıksız olduğunu düşünseniz da, karşı taraf için çok gerçek olduğunu hatırlamak önemlidir. Sadece korkularını en aza indirmelerine yardımcı olmaya çalışın
Kendinizi sakinleştirin : Sakin kalmak, anlamaya çalışmak ve yargısız olmak sevdiklerinizin paniğe kapılmasını azaltmakta yardımcı olacaktır.
Atak geçiren kişinin nefeslerine odaklanın : Arkadaşınızın oturması için sessiz bir yer bulun ve birkaç dakikalığına yavaş, derin nefes aldırmak için onları yönlendirin.
Fiziksel olarak da kişiye yardımcı olun : Birlikte kollarınızı kaldırın, indirin ya da ayaklarınızı oynatın bu kişinin o anlık stresini azaltmaya yardımcı olabilir.
Arkadaşınızdan yaşadığı olayın dışına çıkarak çevredeki, beş şeyi adlandırmasını isteyin ya da paylaşılan bir ilgi hakkında konuşun.
Sevdiklerinizi yardım istemek için cesaretlendirin : Panik atak bittiğinde, kişiye aslında doğru tedavi ve yardımla bu sıkıntılarından kurtulabileceğini anlatın. Onların endişeleri için çözüm bulmalarına yardımcı olmaya çalışın
Panik atak ve panik bozukluk tedavisi nasıldır ?
Panik atak, panik bozukluk ve agorafobi ile mücadelede en etkili profesyonel tedavi şekli terapidir. Kısa bir tedavi süreci bile hastalara yardımcı olabilmektedir.
Bilişsel davranışçı terapi, maruz kalma terapisi, EMDR gibi tedavi yöntemleri panik atak ve panik bozukluk üzerinde etkinliği kanıtlanmış terapi yöntemlerindendir. Terapilerde, terapist panik ataklarınızı sürdüren veya tetikleyen düşünce kalıpları ve davranışlarına odaklanır ve korkularınıza daha gerçekçi bir bakış açısı ile bakmanıza yardımcı olur. Amaç , gerçekten felaket bir şey olmayacağını öğrendiğinizde panik deneyimin daha az korkunç hale gelmesini sağlamaktır.
Panik atak tedavisinde bir diğer etkili yöntem de ilaç tedavisidir. İlaç, panik bozukluğun bazı semptomlarını geçici olarak kontrol etmek veya azaltmak için kullanılabilir. Bununla birlikte, sorunu tamamen tedavi etmediği veya çözmediği unutulmamalıdır. İlaç ciddi vakalarda yararlı olabilir, ancak takip edilen tek tedavi olmamalıdır.
Tedavi, panik bozukluğun altında yatan nedenleri ele alan ilaç ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi diğer tedavilerle kombine edildiğinde en etkilidir.
EMDR ve panik atak
EMDR, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ile ilişkili semptomların üstesinden gelmek için kullanılmasına rağmen fobiler ve panik bozukluk dahil olmak üzere diğer duygudurum ve anksiyete bozukluklarını etkili bir şekilde tedavi ettiği kanıtlanmış bilimsel bir tedavi yöntemidir. EMDR, belirli durumlar ve semptomlar arasında herhangi bir ilişkiyi kurarak kişinin kaygısını kontrol edebileceği seviyeye getirmeyi amaçlamaktadır. EMDR ile panik bozukluğu olan bir kişi panik ataklarla ilgili endişe verici anksiyeteyi yönetebilir. Örneğin, araba kullanmak sık sık endişe ve panik ataklara yol açıyorsa, EMDR sürüş sırasında kişinin sakin kalmasına ve yolda daha güvenli hissetmesine yardımcı olabilir. EMDR, rahatsız edici senaryolar hayal ederken dikkatinizi daha olumlu düşüncelere göz hareketleri ile yönlendirmeye çalışarak kaygıyı azaltmaya yardımcı olur.
Kommentare